برگزاری دوره ها و کارگاه های حفاظت در برابر انواع پرتوها
شرکت تابش پرداز پگاه با استفاده از همکاری اساتید مجرب و مورد تأیید "دفتر امور حفاظت در برابر اشعه"، روش استاندارد آموزش و رعایت مقررات و ضوابط دفتر مزبور اقدام به برگزاری انواع دورههای حفاظت در برابر اشعه در سراسر کشور مینماید. این شرکت دارای مجوز قانونی (16/03/114142) است، لذا تمامی گواهینامه ها با تایید دفتر امور حفاظت در برابر اشعه صادر می شود و برای دریافت پروانه یا مجوز قابل ارائه به واحد قانونی (سازمان انرژی اتمی ) می باشد.
علاوه بر دوره های فوق ،انواع دوره ها و کارگاه های های ویژه و تخصصی در زمینه های حفاظت در برابر پرتوها، به کارگیری منابع پرتو ،اندازه گیری پرتوهای یونساز و غیریونساز به درخواست مراکز کار با پرتو طراحی و اجرا می شود.
با توجه به همه گیری کرونا
و ضرورت رعایت پروتکلهای بهداشتی، دوره ها به صورت حضوری (با رعایت پروتکلهای
بهداشتی)، غیرحضوری برخط (آنلاین) و غیر حضوری برون خط (آفلاین) برگزار میشود.
لطفا برای کسب اطلاعات بیشتر یا هماهنگی با شماره 44291159-021 یا 1488696-0930 تماس بگیرید.
سوالات متداول حفاظت در برابر اشعه
1رادن چیست و چگونه وارد خانه ما میشود و چه عوارضی با خود به دنبال دارد؟
رادون یکی از عناصر شیمیایی جدول تناوبی است که نماد آن Rn و عدد اتمی آن ۸۶ است. این عنصر از گازهای نجیب و پرتوزا است که از فروپاشی رادیم به وجود میآید. رادون یکی از سنگینترین گازها بوده و برای سلامتی مضر است. پایدارترین ایزوتوپ آن ۲۲۲Rn است که نیمه عمرش برابر با ۳٫۸ روز میباشد.
رادون یک گاز پرتوزای بیرنگ، بیبو، بدون مزه و از نظر شیمیایی بیاثر میباشد؛ و تنها با استفاده از دستگاههای مخصوص میتوان وجود رادون را تشخیص داد. گاز رادون از واپاشی اورانیم موجود در طبیعت بوجود میآید. رادون تولید شده نیز، ذرات پرتوزای دیگری تولید میکند.
اثرات رادون بر سلامت انسانها رادون موجود در هوا از طریق تنفس وارد ریه انسانها میشود. سپس رادون در ریه تلاشی مینماید و ذره آلفا انتشار میدهد. ذره آلفا دارای جرم سنگین و بار الکتریکی دو برابر الکترون با علامت مثبت است. ذره آلفا انتشار یافته در ریه، دارای انرژی است؛ که این انرژی باعث حرکت ذره در بافتهای ریه میشود، و به تدریج در مسیر حرکت و برخورد با سلول بافتهای ریه یونسازی نموده، تا زمانی که انرژی خود را کاملاً از دست داده و متوقف شود. انرژی ذره آلفا که توسط بافتها جذب میشود باعث آسیب به بافت یا مرگ آنها میشود؛ بنابراین در صورتیکه هوای تنفسی حاوی رادون بهمقدار زیاد باشد، بافتهای ریه به تدریج آسیب میبینند؛ که در دراز مدت میتواند باعث سرطانی شدن اینگونه بافتها شود.
بر اساس تحقیقات بینالمللی بعد از سیگار، رادون به عنوان مهمترین عامل سرطان ریه شناخته شدهاست. بخصوص افراد سیگاری که هوای داخل منازل آنها، حاوی مقدار زیاد رادون باشد احتمال ابتلا آنها به سرطان ریه به مراتب بالاتر از سایر افراد است. همچنین طبق گزارش کمیته علمی اثرات پرتوهای اتمی سازمان ملل (UNSCEAR 1977) بطور متوسط نیمی از پرتوگیری (معادل دز مؤثر) سالانه مردم در مناطقی که از نظر پرتوزائی عادی هستند ناشی از رادون و دختران آن است (year/mSv 2).
راههای ورود رادون به فضاهای بسته رادون موجود در خاک به تدریج در زیر ساختمان تجمع مینماید و فشار آن بالا میرود و چون فشار هوا در داخل ساختمان معمولاً کمتر فشار در داخل خاک است باعث میشود که رادون موجود در خاک از طریق کف و دیوارها به داخل ساختمان منتقل شده و مقدار آن زیاد شود.
وجود ترک در دیوارها، محلهای عبور شبکه تأسیسات ساختمان و هرگونه منفذ و روزنه در اتصالات و مصا لح ساختمان میتواند در عبور رادون به داخل ساختمان مؤ ثر واقع شود. بیشترین مقدار رادون در زیرزمین و سپس در طبقات اولیه ساختمان وجود دارد. بطور خلاصه راههای ورود رادون به داخل ساختمان را میتوان به صورت زیر خلاصه کرد:
شکافها در کف ساختمان
اتصالات ساختمانی
شکافها در دیوارها
درزها در اطراف لولههای سرویسهای بهداشتی
فضاهای خالی داخل دیوارها
آبهای مصرفی در داخل حمام و آشپزخانه
رادون در آب قابل حل میباشد، و بخصوص درآب چاه احتمال وجود آن بیشتر است. معمولاً در صد بسیار کمی از رادون موجود در آب (۰۱/۰ درصد) رها شده و وارد هوا میشود.
منابع انتقال رادون به جو (Outdoor)
اورانیم طبیعی و رسوبات آن، در خاک پوسته زمین، سنگ گرانیت و صخرهها در سراسر کره زمین موجود میباشند؛ و در نتیجه در مصالح ساختمانی نیز با غلظتهای متفاوت یافت میشوند. رادون تولید شده در خاک یا مصالح ساختمانی به تدریج وارد هوای محیط اطراف ما میشود. نرخ متوسط خروج رادون از خاک برابر pCi/m2s 5/0 میباشد. بطور کلی میتوان منابع انتقال رادون به هوا را به به صورت زیر بیان کرد:
۱- انتقال از خاک: ۸۰ درصد رادون پخش شده در اتمسفر از این طریق بوجود میآید
رادیوم -۲۲۶(در اصل اورانیوم-۲۳۸) موجود در خاک و لایههای زمین باعث تولید رادون میشوند به عنوان مثال در سنگ گرانیت بطور متوسط pCi/gr 6/1 معادل ppm 8/4 اورانیوم وجود دارد.
مقدار متوسط اورانیوم برای سنگ در پوسته زمین pCi/gr 1 و برای خاک pCi/gr 7/0 میباشد.
انتقال از آبهای زمینی
ایجاد رادون ناشی از منابع گاز طبیعی، احتراق زغال سنگ و برخی صنایع بشری و غیره
منابع تولید رادون در محیطهای داخلی(Indoor)
خاک و سنگهای زیرین ساختمان
مواد ساختمانی به کار رفته (سنگ و شن و ماسه)
آبهای مورد استفاده در خانه (آشپزخانه و حمام)
روشهای اندازهگیری رادون
اندازهگیری کوتاه مدت: معمولاً چند ساعت تا چندین روز بنابر نوع و روش به کار گرفته شده زمان لازم است از تستهای کوتاه مدت میتوان به روش بهکارگیری زغال و تستهای مانیتورینگ پیوسته اشاره کرد. هر یک از این تستها میتواند بهطور دقیق مقدار رادون را اندازهگیری کند، اگر چه در بعضی از اندازهگیریها تغییراتی به چشم میخورد که میتواند ناشی از زمانهای مختلف اندازهگیری، تغییر در شرایط محیطی (بازشدن پنجرهها و …) باشد که این تغییرات در غلظت رادون طبیعی است.
اندازهگیری بلند مدت: اندازهگیری بلند مدت در یک خانه معمولاً چند ماهه یا فصلی انجام میشود. در این روش که به روش غیرفعال نیز معروف است، رادون بهطور طبیعی به داخل سیستم اندازهگیری نفوذ کرده و ثبت میگردد. در این روش زمان طولانی تری نسبت به روش قبل مورد نیاز میباشد.
روشهای کاهش رادون در خانهها
روشهای کاهش رادون در خانهها از نظر پیچیدگی، تأثیر بلند مدت در کاهش رادون و هزینهها تفاوت قابل ملاحظهای با یکدیگر دارند. مؤثر بودن هر یک از روشهای کاهش رادون به خصوصیات ذاتی خانه، سطح رادون در آن و روشهای ورودی گاز رادون بستگی دارد. برای حصول نتیجه بهتر ممکن است یک روش یا ترکیبی از روشها بکار گرفته شود .(مخصوصاً وقتی سطح رادون بالا باشد) برای ایجاد یک مکان با سطح رادون قابل قبول نیاز به بکارگیری افراد متبحر و متخصص در این حرفه میباشد اگر چه در بسیاری از موارد صاحبان خانهها میتوانند با اقدامات اولیه و کم هزینه کمک شایانی به کاهش سطح رادون در خانههای خود بکنند. اقدامهای لازم جهت کاهش رادون عبارتند از:
بستن ورودیهای اصلی رادون
- بیشتر مجاری و منافذ موجود در فونداسیون که ممکن است رادون از آنجا به داخل ساختمان نفوذ کند کوچک و ناپیدا هستند اگر چه بعضی از آنها ممکن است بزرگ و قابل دیدن باشند. این مجاری باید به طریق مناسب و مقتضی بسته شوند.
بکارگیری سیستم لولههای خروج گاز (Vent) و هواکش (fan) که میتواند رادون را از محیط داخل به خارج هدایت کند.
بکارگیری روش مکش خاک (soil suction): با ایجاد مکش از طریق لولههای تعبیه شده از زیر ساختمان رادون تجمع یافته به هوای آزاد منتقل میگردد.
ایجاد فشار مثبت در خانه: این روش با بهکارگیری یک فن به منظور ایجاد یک جریان هوا به داخل زیر زمین و طبقات تحتانی از طبقات فوقانی یا از خارج انجام میگیرد.
تهویه هوا بهطور طبیعی: باز کردن پنجرهها، درها و تعبیه مجاری خروج هوا (Vent) در طبقات تحتانی
استفاده از یک چاهک فاضلاب کوچک (Sump) در زیر ساختمان و اتصال آن به یک لوله همراه با مکش هوا به خارج توسط یک هواکش با قدرت کم
رنگ آمیزی دیوارها با استفاده از رنگهای غیرقابل نفوذ
کاربردها
کاربرد در پزشکی:
در اوایل قرن بیستم، از گاز رادون جهت از بین بردن سلولهای سرطانی استفاده میشدهاست. بدین منظور بیمار در اتاقی تحت پرتوگیری با گاز رادون قرار داده میشد. اما با پی بردن به ایجاد رادیکال آزاد در بدن پس از پرتوگیری با پرتوهای یونساز، که میتواند منجر به اختلالات ژنتیکی و تولید سلولهای سرطانی گردد، این روش منسوخ گردید. همچنین تصور بر این بوده که پرتوگیری با رادون، میتوان در بهبود بیماریهای سیستم ایمنی مؤثر واقع شود و به همین دلیل در اواخر قرن بیستم و اوایل قرن بیست ویکم، مردم به دنبال استفاده از این «معادن سلامتی» در مونتانا جهت درمان بیماریهایی نظیر آرتریتها بودند و همانگونه که اشاره شد، با بررسی تأثیر پرتوهای یونساز بر بدن، این رویه نیز متوقف گردید.
کاربرد در علوم:
در علوم اتمسفری، از غلظت گاز رادون در فضای باز، تا حدودی به منظور ردیابی تودههای هوا استفاده میشود. همچنین از گاز رادن در مطالعات هیدرولوژی، به منظور بررسی برهم کنش و میزان نفوذ آبهای زیرزمینی به آب چشمهها استفاده میشود. برخی از محققین در مورد تغییرات غلظت گاز رادون به منظور پیشبینی زمین لرزه تحقیق کردهاند.
تاریخچه
رادون در سال ۱۹۰۰ توسط فریدریش ارنست دورن (Friedrich Ernst Dorn) که آن را برونتابهٔ رادیوم (Radium Emanation) نامید کشف شد. در سال ۱۹۰۸ ویلیام رامسی (William Ramsay) و رابرت ویتلا-گری (Robert Whytlaw-Gray) (که آن را نیتون نامید) آن را جدا کرده و چگالی آن را تعیین کردند و فهمیدند که رادون سنگینترین گاز شناخته شده در آن زمان است. این گاز از سال ۱۹۲۳ رادون نامیده شد.
زنجیرهٔ واپاشی اورانیم
پیدایش
بهطور میانگین در هر ۱x ۱۰^۲۱ مولکول هوا یک مولکول رادون وجود دارد؛ و در هر یک مایل مربع از خاک به عمق ۶ اینچ یک گرم رادیوم وجود دارد که به رادون تجزیه شده و مقادیر بسیار ناچیزی از این گاز کشنده را در هوا منتشر میکند. رادون همچنین در برخی از چشمههای آب گرم نیز یافت میشود.
ایزوتوپها
برای عنصر رادون ۲۰ ایزوتوپ شناخته شدهاست. پایدارترین ایزوتوپ رادون، رادون ۲۲۲ است که محصول فروپاشی (ایزوتوپهای دخترخوانده) رادیوم ۲۲۶ است که با نیمه عمر ۳٫۸۲۳ روز ذرات آلفا پرتوزا از خود میتاباند. رادیوم ۲۲۰ حاصل تجزیه توریوم (Thorium) است که تورون نامیده میشود که نیمه عمر آن ۵۵٫۶ ثانیه است و پرتو آلفا از خود میتاباند. رادون ۲۱۹ از آکتینیوم (Actinium) گرفته شده و آکتینون نامیده میشود که تاباننده پرتو آلفا بوده و نیمه عمرش ۳٫۹۶ ثانیه است.
هشدارها
رادون گازی سرطان زاست. رادون یک ماده پرتوزا است و همیشه باید با احتیاط کامل با آن کار کرد. از آنجا که این عنصر ذرات آلفا از خود میتاباند تنفس آن بسیار خطرناک است. همچنین حاصل تجزیهای آن غباری تشکیل میدهد که به راحتی وارد جریان هوا شده و برای همیشه در بافتهای شش میچسبد و در یک قسمت از آن به سختی متمرکز میشود. محلهایی که در آنها رادیوم، آکتینیوم و توریوم نگهداری شدهاند باید به دقت هوا داده شوند تا از انباشتگی آنها جلوگیری شود. انباشتگی رادون در هوا یکی از خطرات جدی در منابع سرب و اورانیوم است. انباشتگی رادون در فضای زیرزمین ساختمان و آب انبار خانهها نیز باعث به وجود آمد نگرانیهای زیادی در این رابطه شدهاست چرا که بسیاری از سرطانهای ریه به دلیل ارتباط با گاز رادون در هر سال گزارش میشوند.
منابع
تارنمای webelements.com مقاله رادون
تارنمای Health and Human Services
آزمایشگاه ملی لسآلاموس - رادون
پیوند به بیرون
WebElements.com درباره رادون
EnvironmentalChemistry.com رادون
2اشعه گاما چیست؟
پرتو گاما در فرایندهای پر انرژی مانند واپاشی هستهای که در بمبهای اتمی اتفاق میافتد، تولید میشود.
گاما پرتویی الکترومغناطیسی با بسامد بالا و در نتیجه انرژی بالاست. کاربرد اشعهٔ ایکس از گاما بیشتر است. اشعهٔ گاما پرتویی یونی و در نتیجه برای سلامتی مضر است. پرتو گاما بطور معمول در نتیجهٔ فروپاشی حالتهای انرژی بالای هستههای اتم تولید میشود، اما روشهای دیگری نیز برای تولید آن وجود دارد. پل ویلارد دانشمند فرانسوی در سال ۱۹۰۰ در حین مطالعهٔ رادیوم موفق به کشف اشعهٔ گاما شد.
از اشعهٔ گاما در درمان سرطان و رادیوتراپی استفاده میکنند. اشعهٔ گاما و اشعه ایکس از خطرناکترین اشعهها هستند. همچنین از اشعهٔ گاما در تشخیص ترکیدگی لوله و بررسی چاههای نفت استفاده میشود.
اشعهٔ گاما هنگام عبور از مواد با اتمهای آن برخود میکند و گاه بر اثر این برخوردها ممکن است الکترونها از اتمهای این مواد جدا شوند و یون تولید کنند. این فرایند را یونیزاسیون (یونش) گویند.
گاما و سلامت
اخطار: تا حد ممکن از اشعهٔ گاما استفاده نکنید. زیرا ممکن است به سرطان منجر شود. حداقل درصورت اجبار از لباس مخصوص استفاده کنید.
پرتوی گاما از دیوار و سنگ نیز عبور میکند. هر ۹ میلیمتر سرب یا هر ۲۵ متر هوا شدت تابش آن را نصف میکند. این پرتو نیز با توجه به فرکانس بسیار بالا، انرژی زیادی دارد که اگر به بدن انسان برخورد کند از ساختار سلولی آن عبور کرده و در مسیر حرکت خود باعث تخریب ماده دئوکسی ریبو نوکلوئیک اسید یا همان DNA شده و سرانجام زمینه را برای پیدایش انواع سرطانها، سندرمها و نقایص غیرقابل درمان دیگر فراهم میکند و حتی این نقایص به نسلهای آینده نیز منتقل خواهد شد. برای جلوگیری از نفوذ تابش گاما به حدود ۱۰ سانتیمتر دیوارهٔ سربی نیاز است.[نیازمند منبع]
این اشعه مانند امواج رادیویی دارای برد بسیار زیادی میباشد، قدرت نفوذ و تخریب این اشعه بسیار زیاد است. یک لایه ۱۵سانتیمتری بتن یا یک لایه ۲۰ سانتیمتری خاک فقط نیمی از این اشعه را میگیرد و همان نیمی دیگر اثرات زیانبار خود را بر جای میگذارد.
گاما در پزشکی و صنعت
با اینکه اشعهٔ گاما به میزان زیاد ممکن است برای بدن خطرناک باشد، ولی گاه فایده بسیار دارد. از این اشعه میتوان برای درمان برخی بیماریهای سرطانی و ناراحتیهای پوستی استفاده کرد. همچنین در فیزیوتراپی نیز از اشعهٔ گاما استفاده میشود. درمان به وسیلهٔ اشعه گاما را رادیوتراپی مینامند. در صنعت نیز از اشعهٔ گاما که از رادیم و کبالت رادیواکتیو با قدرت زیاد تابش میشوند، برای پیدا کردن حفرههای ریز و شکستگیهای قطعات فلزی استفاده میکنند. از مهمترین کاربردهای دیگر پرتو گاما در پزشکی میتوان به استریلیزاسیون تجهیزات پزشکی مانند سرنگ که قابل استریل شدن در دمای بالا نیستند اشاره کرد.
3اشعه ایکس چیست؟
چگونگی تولید اشعه ایکس
پرتو ایکس عضوی از طیف الکترومغناطیس میباشد، که دارای طول موج پایینتر از نور مرئی است. در کاربردهای متفاوت از طیفهای مختلف پرتو ایکس استفاده میگردد.
( X-radiation ) پرتو ایکس (پرتو رونتگن) نوعی از تابش الکترومغناطیسی با طول موج حدود ۰/۰۱ تا ۱۰ نانومتر معادل با ۳۰ پتاهرتز تا ۳۰ اگزاهرتز (۱۶ ۱۰×۳ تا ۱۹ ۱۰×۳ هرتز) و انرژی بین ۱۰۰ الکترونولت تا ۱۰۰ کیلو الکترونولت است. طول موج پرتو ایکس از طول موج پرتو فرابنفش پایینتر و از طول موج پرتوگاما بالاتر میباشد. نام دیگر اشعه ایکس، اشعه رونتگن میباشد، که این نام بر گرفته از نام شخصی به نام ویلهلم رونتگن،[۱] میباشد که کاشف این اشعه است. علت نامگذاری اشعه ایکس از طرف ویلهلم رونتگن نشان دادن کشف یک نوع اشعه ناشناخته بود،[۲] است. نحوه نگارش اشعه ایکس در زبان انگلیسی به سه روش انجام میپذیرد، که عبارت از x-ray، xray و همچنین X ray میباشند.[۳] به پرتو ایکس با فوتونهای پرانرژیتر (بالای ۵ و یا ۱۰ کیلو الکترونولت و با طول موج ۰٫۱ تا ۰٫۲ نانومتر) پرتو ایکس سخت و پرتوهای با انرژی پایینتر را پرتو ایکس نرم میگویند.[۴] به دلیل توان نفوذ بالای پرتو ایکس سخت به صورت گسترده برای تصویر برداری داخل اجسام برای مثال در پرتونگاری از اعضای بدن و همچنین قسمت امنیت فرودگاهها و به عنوان یکی از روشهای تست غیرمخرب در تشخیص نقصهای موجود در اشیای ساخته شده (مثلاً در لولهها و…) مورد استفاده قرار میگیرد. از کلمه پرتو ایکس علاوه بر روش پرتو نگاری به کنایه برای عکسهای پرتو نگاری شده به این روش نیز اطلاق میگردد. به دلیل اینکه طول موج پرتو ایکس سخت مشابه اندازه اتمها میباشد، از کریستالوگرافی اشعه ایکس برای تعیین ساختار کریستالی استفاده میشود. در مقابل پرتو ایکس نرم به آسانی در هوا جذب میگردد؛ میزان عمق میرایی پرتو ایکس با قدرت ۶۰ الکترونولت در آب کمتر از یک میکرومتر میباشد.[۵] این تعریف ایرادات بسیاری دارد، از جمله آن: فرایندهای دیگر امکان تولید فوتونهای با انرژی بالا هستند، یا اینکه روش تولید شناخته شده نیست. در روشهای مختلف، هیچ توافق جامعی برای تمایز بین پرتوهای ایکس و گاما وجود ندارد. یکی از روشهای تعیین تمایز بین این دو پرتو، بررسی منبع آن میباشد: پرتو ایکس از الکترونها ولی پرتو گاما از هسته اتم ساطع میشود. این شیوه از تعریف اشکالات فراوانی دارد، که برخی از آنها عبارتند از: اینکه در فرایندهای دیگر نیز فوتونهایی با انرژیهای بالا تولید میگردند، یا اینکه روش تولیدهایی وجود دارد که شناخته شده نیستند. یک تعریف دیگر برای تمایز بین پرتو گاما و پرتو ایکس، بر اساس طول موج میباشد، پرتوهای دارای طول موجهای پایین، برای مثال ۰٫۱ آنگستروم، در دستهبندی پرتو گاما قرار میگیرند.[۱۰] با این معیار در صورتیکه فقط طول موج مشخص باشد میتوان فوتون را در یک دستهبندی مشخص قرار داد. هرچند برخی روشهای اندازهگیری قادر به تمیز دادن طول موجهای مختلف نیستند، اغلب این دو تعریف با هم منطبقند چراکه پرتوهای الکترومغناطیس ساطع شده از تیوبهای پرتو ایکس دارای طول موج بلندتر و انرژی فوتون پایینتری نسبت به پرتوهای ساطع شده از هستههای پرتوزا میباشند.[۹] گاهی اوقات، به غیر از این دو تعریف، در زمینهای خاص، تعاریفی بر اساس سوابق تاریخی، تکنیکهای اندازهگیری (تشخیص) یا نوع مصرف آن کاربرد پیدا میکنند. با این حال، پرتو گامای مورد استفاده در امور پزشکی و صنعتی، به عنوان مثال برای پرتو درمانی، دارای طول موج ۶ تا ۲۰ مگاالکترونولت است، که طبق این مقاله میتوان آن را دسته پرتو ایکس نیز قرار داد.
4رادن چیست ؟
رادن یک گاز رادیواکتیو بی رنگ و بی بو است که در نتیجه ی واپاشی رادیواکتیو مقدار کمی از اورانیوم است که به طور طبیعی در تمام سنگ ها و خاک ها موجود می باشد.
5رادن درکجا یافت می شود؟ چرا رادن خطری برای سلامت ماست؟
رادن به طور طبیعی در تمام سنگ ها و خاک ها و در همه جا وجود دارد. در فضای باز (در همه جا) و در فضا بسته (بیشتر مناطق) دارای سطح رادن پایین و خطر ابتلا به بیماری ها بسیار کم می باشند.
رادن یک گاز رادیواکتیو بی رنگ و بی بو است که در نتیجه ی واپاشی رادیواکتیو مقدار کمی از اورانیوم است که به طور طبیعی در تمام سنگ ها و خاک ها موجود می باشد.
6هر واحد مسكوني چند بار در سال بايد اقدام به اندازه گيري در اين دو زمينه يعني گاز رادن و امواج راديويي در منزل خود بنمايد؟
پرسش بسيار خوبي است و ممنون از شما براي طرح آن. چون آلودگي هاي آب و هوا يا مواد غذايي بايد بطور پيوسته سنجيده شوند ممكن است مردم چنين تصور كنند كه تراكم گاز رادن يا شدت امواج راديويي در درون خانه ها نيز بايد هر از چندي مورد سنجش دوباره قرار بگيرند. اما اينگونه نيست، هرچند ميزان انتشار گاز رادن در طول سال ثابت نيست و تراكم يافتن آن در درون خانه نيز تابع تهويه و جريان هوا در درون آن مي باشد اما اندازه گيري گاز رادن در يك خانه در شرايطي انجام مي شود كه به ميزان بيشينه ممكن نزديك باشد بنابر اين معرف و شاخص خوبي از حدود تراكم رادن در خانه مي باشد كه تغييرات در طول روز يا سال به مقادير چندان بيشتري منجر نخواهد گرديد. بنابر اين همانگونه كه در همه جاي دنيا پذيرفته شده است با يكبار اندازه گيري به روش درست مي توان براي هميشه به نتيجه اندازه گيري اعتماد نمود مگر آنكه ساختمان با تغييرات بسيار جدي در ساختار مانند تخريب و بازسازي كامل يا تغييرات بسيار اساسي در تهويه روبرو گردد.
اين موضوع در مورد شدت امواج راديويي در درون خانه نيز تا حد زيادي معتبر است و پس از اندازه گيري چنانچه به توصيه هاي كارشناسي در چيدمان تجهيزات گسيلنده امواج در درون خانه توجه گردد و تغييرات بسيار جدي در تعداد دكل هاي برق فشار قوي يا مخابراتي در نزديكي ساختمان روي ندهد، مي توان به نتايج اندازه گيري براي سالهاي آينده كاملا اتكا نمود.
7لطفا تفاوت گاز رادن و امواج راديويي با عوامل زيانبار ديگر را بطور ساده براي خوانندگان ما معرفي نمائيد.
ببينيد همه انسانها در شهرها و حتي روستاها در معرض برخي عوامل زيانبار هستند كه شناخته شده ترين آنها براي مردم آلودگي هوا، آلودگي آب، آلودگي خوراك و افزودني هاي غيرمجاز در فرآورده هاي غذايي است. از آنجا كه چرخه ورود و كنترل اين مواد زيانبار و توزيع آنها در هوا و آب يا مواد غذايي كاملا شناخته شده است سازمان هاي مسئول با نظارت و كنترل بر منابع توليد و توزيع مواد غذايي مردم را در برابر آنها حفاظت كرده يا با سنجش ميزان آلودگي هوا و آب در نقاط مشخصي از شهرها مردم را از ميزان چنين آلودگي هايي آگاه مي نمايند. كار آنجا از كنترل سازمان هاي نظارتي خارج مي شود كه منشا خطر در درون خود خانه ها باشد. گاز رادن از زمين و مصالح بكار رفته در ساختمان ها آزاد شده و در درون خانه ها تجمع مي يابد. بنابر اين هيچ مرجعي نمي تواند با اندازه گيري در چند نقطه از شهر همه ساكنين يك كوچه و خيابان يا منطقه را از ميزان تراكم گاز رادن در خانه هايشان آگاه سازد. آزاد شدن و تراكم يافتن اين گاز تابع محل و روش ساخت، طبقه، معماري، روش تهويه و رفتار خانوارها است و از اين رو بايد براي هر واحد مسكوني بطور جداگانه اندازه گيري شود. روشن است كه دولت يا سازمان هاي نظارتي وظيفه و توان انجام چنين كاري را نداشته و همانگونه كه در همه دنيا اجرا مي گردد اين كار بر عهده سازندگان (براي واحدهاي نوساز) يا ساكنين (براي واحدهاي موجود) مي باشد.
شدت بالاتر از حد مجاز امواج راديوي در منازل نيز بدليل وابستگي آن به عوامل درون خانه مانند نوع و تعداد وسايل منتشر كننده امواج (مودم ها، فرهاي مايكروويو، لامپ هاي كم مصرف و موبايل ها) و عوامل بيروني مانند دكل ها و خطوط فشار قوي و نيز دكل هاي مخابراتي كميتي ويژه هر خانه بوده و امكان سنجش آن براي تك تك خانواده ها بوسيله ارگان هاي نظارتي وجود ندارد. بنابر اين، اين مورد نيز بايد حتما براي هر واحد مسكوني بطور جداگانه اندازه گيري شود.
8لباس های ضد امواج چگونه کار می کنند ؟
این گونه لباسها از الیاف نانوی فلزاتی مثل ترکیب کتان - نقره و یا فایبر - نقره تشکیل شده اند که می توانند جلوی امواج در حوزه های فرکانسی 5000 مگاهرتز تا 99.9 درصد شدت امواج را کاهش دهند . برای بازه فرکانس بالاتر هم باید از تولیدات دیگر استفاده کرد هر چند همین لباسها شدت امواج را با نسبت خیلی خوبی کاهش می دهند . برای تست لباس ها می توانید مبایل روشن را در داخل لباس قرار داده و از عدم امکان آنتن دهی آن مطمئن شوید . فرکانس کار مبایل های ایران بسته به نسل های آن 1800 مگا هرتز ، 2600 و 3500 مگاهرتز است .
9آیا در خانه در معرض امواج ایکس یا گاما هستیم ؟
بطور معمول اگر در نزدیک بیمارستانها و مراکز پرتو تشخیصی نظیر رادیولوژی یا سی تی اسکن ها نباشیم خطر در معرض بودن اشعه ایکس و گاما کم خواهد بود می دانید بخش مهمی از ساختمان از آهن تشکیل شده است در وسایل آشپزخانه ها نیز فلزات بکار رفته اند. در ساخت همه آنها از ضایعات فلزی استفاده شده است . این احتمال وجود دارد که بخشی از چشمه های پرتوزا مورد استفاده در صنایع و چشمه های مورد استفاده در بیمارستانها قاطی ضایعات شده و در قالب محصولات فلزی به خانه های ما راه یابند. در این صورت بطور ناخود آگاه در معرض دایمی اشعه خواهیم بود که این موضوع خطرناک است . اگر چه احتمال این اتفاق کم است ولی پکیج اندازه گیری شرکت تابش پرداز با اندازه گیری پرتو های ایکس و گاما در داخل خانه خیال شما را از بابت اینکه اجسام فلزی موجود در محل کار و یا زندگی خود مبرا از هر گونه آلودگی پرتوی هستند راحت می کند.
10اندازه گیری پرتو ها و امواج برای مشاوران املاک و سازندگان مجتمع ها چه کاربردی دارد ؟
مصالح ساختمانی ، سنگ ها و گچ و خاک معمولا مقداری گاز رادن از خود ساطع میکنند . گاز رادن بخاطر پرتو هایی که از خود ساطع میکند می تواند منشا بیماریهای خطرناکی باشد. بطوریکه در نیا بعنوان دومین عامل سرطان ریه بعد از سیگار شناخته شده است . منشا مصالح ساختمانی از معادن مختلفی است که میزان پرتوزایی آن معادن می تواند کم و زیاد باشد. اندازه گیری گاز رادن در محیط های بسته و منازل یکی از موارد اجباری در اخذ پایان کار در بسیاری از کشورهای پیشرفته است . ساختمانها امروزه در معرض امواج رادیویی فراروانی از بیرون قرار دارند. دکل های مخابراتی ، آنتن های تقویت کننده امواج مبایل BTS و امواج وای فای و وایمکس و ... نمونه هایی از انواع امواج مورد نظر هستند . مشاوران املاک و سازندگان می توانند با اندازه گیری رادن و امواج در منازل و گرفتن گواهی سلامت آپارتمان و خانه را در برابر رادن و امواج به خریداران و موجران بدهند.
11نگراني كه ممكن است براي خوانندگان پيش آيد اين است كه چنانچه نتايج اندازه گيري در خانه ايشان بالاتر از ميزان مجاز بود راه كار اصلاح آن چيست و تا چه اندازه پيچيده است؟
مهمترين نكته اي كه بايد در نظر داشت اين است كه ما و خانواده مان، بويژه فرزندانمان در خانه اي زندگي مي كنيم كه از ميزان گاز رادن و شدت امواج راديويي در آن آگاهي نداريم. چشم بستن بر اين موضوع ما را در برابر آسيب هاي احتمالي مصون نمي كند و بي توجهي به تندرستي فرزندانمان است. پس بايد قدم نخست را برداشته و با انجام اندازه گيري از وجود خطر يا ميزان آن آگاهي يافت. اما خبر خوش اين است كه چنانچه ميزان تراكم رادن يا شدت امواج راديويي در خانه بالاتر از حد مجاز باشد در هر دو زمينه با راه كارهايي نسبتا آسان و ارزان مي توان آنها را به سطح مجاز كاهش داد.
نكته در اينجا است كه بر خلاف آلودگي هوا كه بدليل سايه افكندن بر همه فضاي پيرامون ما راه گريزي از آن وجود ندارد مي توان با روش هاي كاربردي، تغيير چيدمان تجهيزات يا نصب تجهيزات نسبتا ساده محيط خانه و خانواده را در برابر اين دو عامل زيانبار محافظت نمود.
12بعد از اندازه گیری پرتو ها و امواج در صورت بالاتر بودن آن ها از حد مجاز چه راهکارهایی وجود دارد ؟
راهکارهای ما با توجه به نوع پرتویی که افراد با آن ها مواجه هستند متفاوت می باشد. یکی از راهکارهای ما برای پرتوهای غیر یونساز ارائه لباس های ضد اشعه می باشد که الیاف نانو دارند و ظاهرشان شبیه لباس های معمولی می باشد و افراد به راحتی می توانند از آن ها استفاده نمایند.یک سری خانه ها در معرض امواج بیرونی ناشی از آنتن های BTS و ... هستند و چنانچه پرتوهای خارجی بیش از حد مجاز باشند که ما از آن ها با چند روش محافظت می نماییم. مثلا برچسب هایی هست که بر روی پنجره ها نصب می شود و شدت این پرتوها را بسیار کم می کند.یا اینکه یک سری کاغذ دیواری هایی داریم که از فلزات نانویی ساخته شده اند و می توانند جلوی امواج را بگیرند و در نهایت هم لباس های ضد اشعه را داریم که در تنوع مختلف برای حفاظت افراد در برابر اشعه ساخته شده اند. برای محافظت در برابر گاز رادن و پرتو های ایکس و گاما نیز استفاده از روشهای تخصصی نظیر شیلد کردن محل ، طراحی تهویه مناسب برای خروج رادن و... اجرا می شود . برای حفاظت در برابر منابع پرتو ی داخل منزل مانند لامپ کم مصرف ، وای فای ، فر مایکروفر ، تلفن بی سیم ، موبایل و ... راهکار های حفاظتی متناسب با شرایط محل ارایه می شود .